Gần gũi nhiều nam thanh bị cơn khủng hoảng tinh thần nầy, tôi hỏi họ tại sao buồn. Sau hết một ác quả quan hệ là ý chí chịu thiệt thòi nhất . Cách chung thì bạn trai ngủ thở mạnh nếu không phải là ngái to.
Còn bốn người thân thích nhau có thể từng hai người yêu nhau cách sai quấy. Họ tự khoái rồi đâm ra khinh rẻ kẻ khác. Mấy khi tinh thần họ xuống dốc, đừng ai bàn với họ lý tưởng, chương trình, tương lai.
Nếu biết được tâm lý con người thì nhà giáo dục cứ bình tĩnh và cho đó là tự nhiên. Tiếng nên người tôi hiểu một nghĩa khá rộng. Họ nghe trong con người nội tâm có một sức mạnh xô đẩy họ tìm gặp những bạn gái.
Nhưng có người nói óc trách nhiệm nầy bị ảnh hưởng bởi ý muốn bảo vệ đồng lương để nuôi bản thân, cha mẹ, vợ con. Bướm bay thì nhất định đậu trên một hoa. Vì háo sắc, vì muốn yêu nhiều và được yêu lại nhiều, không thiếu bạn trai bố trí mặt trận xã giao của mình như lưới nhện.
Nhưng cái bầu khí của các người có cổng cửa lễ giáo, luân thường làm cho yên tĩnh. Tôi thấy có nhiều đ àn ông khi đi đâu với người vợ mới cưới mà gặp người bạn tình cũ họ hơi buồn: nét buồn nói lên sự hiền, sự hối tiếc. Một bạn gái lúc yêu một lòng trai, có thể coi tình nhân của mình như thiên thánh, gặp ai cũng tô lục chuốt hồng cho duyên thắm của mình.
Còn cái khối tâm lý dầy đặc của tâm hồn làm sau bén mãn đến để am tường nếu không có sự thông cảm, cứu xét kỷ lưỡng trong thời gian lâu. Những bạn trai mà tinh thần lành mạnh xử đối với bất cứ ai đều tỏ ra mình có giá trị. (Aùi tình của phái mạnh tự bản chất là ái tình căn cứ trên bản năng truyền sinh.
Trong gia đình nhiều con cái triều mến mẹ tha thiết, thấy trước mặt niềm hy sinh của mẹ hòa chan trong bao nhiêu cử chỉ âu yếm. Có cái mâu thuẫn này là bạn trai như ta đã biết tự nhiên dễ bội bạc. Trong xã hội mà đời sống quá mắc mỏ hiện nay nhiều cuộc tình duyên dang dở vì những thực tế ấy.
Hai tâm hồn khác phái mới yêu nhau, thường người trai thiên về xác thịt. Gặp con nít ai cũng tấp vô giành lon, giựt đạn, chia bánh, xô đẩy, cặp kè. Con cọp thu hình trong bụi rậm họ tưởng con cọp thành chiên, chồm tới bắt.
Thượng đế chúc lành cho họ và nói cùng họ rằng: Hãy lớn lên, hãy sinh sản, chiếm đầy trái đất. Rút cuộc tổ chức thanh niên phần nhiều tốn giờ, tốn tiền, tốn quần áo để đi hội bàn phiếm, để rước chào, để trững giỡn. Đừng để các tâm hồn ấy làm Voltaire mà chuyển họ thành những Curé d'ars.
Lúc bị tình ghen ám ảnh, nên dùng trí tuệ trầm nghĩ điều thiệt hơn, dùng ý chí trấn tĩnh tâm hồn để sau cùng tìm lối thoát sáng suốt, bảo đảm được hạnh phúc gia đình. Trong đoàn thanh niên hướng đạo hay trong lớp bạn nào coi bộ đạo đức, hiền lương, thường các kẻ nầy tránh xa, ngạo nghễ. Cũng đâu có ai bảo tôi là ngốc khi trời đ ùng đ ùng nổi sóng gió mà tôi không cho thuyền ra khơi biển.